برنج ایرانی برای ما ایرانی‌ها یک خوراک خوش‌طعم و دوست‌داشتنی است و یکی از اقلامی است که بدون شک در خانه هر ایرانی در هر جای دنیا پیدا می‌شود. برنج قوت غالب ایرانی‌هاست و حداقل روزی یک وعده از غذایی که می‌خوریم، از برنج تهیه می‌شود. جالب است بدانید اخیرا کشورهای آسیایی و بعضی کشورهای اروپایی هم این محصول جذاب را شناختند و از آن در طبخ انواع غذاها استفاده می‌کنند. با این حال، هیچ‌چیز بدتر از این نیست که کیسه برنج را باز کنید و ببینید شپش و کرم زودتر از شما سراغ برنجتان رفته است! این تجربه برای همه تلخ است و همه به دنبال راهی هستند تا بهترین روش نگهداری برنج ایرانی را بدانند. در این مقاله قرار است به طور جامع و کامل درباره نحوه نگهداری برنج ایرانی با شما صحبت کنیم و هر آنچه که باید بدانید به شما بگوییم. با ما همراه باشید.
بهترین روش نگهداری برنج ایرانی
به دلیل ماهیت و طبیعت برنج ایرانی، این ماده غذایی به شدت مستعد آفت و شپش است و اگر به درستی از آن مراقبت نکنید، ممکن است خسارت زیادی به خودتان و سلامتی‌تان بزنید. اغلب خانواده‌های ایرانی و کسب و کارهایی مثل رستوران‌ها که با این ماده غذایی سر و کار دارند، برنج را به مقدار زیاد خریداری و انبار می‌کنند. اگر نحوه نگهداری برنج ایرانی در منزل و انبارهای بزرگ را ندانید، ممکن است میلیون‌ها تومان ضرر متحمل شوید. پس بهتر است بدانید نگهداری و حفظ کیفیت برنج بسیار مهم است و برنج خام باید با دقت و وسواس زیادی نگهداری شود تا در گذر زمان به جای اینکه شپش یا آفت بگذارد، به یک برنج جا افتاده و قدیمی و عالی تبدیل شود.
البته در این مقاله فقط درباره طرز نگهداری برنج ایرانی در منزل صحبت نخواهیم کرد و به بعضی باورهای غلط می‌پردازیم که درباره نگهداری از برنج خام یا پخته شده است. خیلی از افراد فکر می‌کنند می‌توانند برنج را بپزند و بدون هیچ مشکل و محدودیتی آن را چند روز در یخچال نگه دارند، در حالی که این باور کاملا غلط است و کیفیت و حتی سلامت برنج به خطر میفتد. نگهداری برنج ایرانی در یخچال و فریزر و در منزل باید با اصول و نکات خاصی انجام شود و قرار است در این راه به شما کمک کنیم.
در ادامه نحوه نگهداری برنج ایرانی در خانه را با هم مرور می‌کنیم و نکاتی را یادآور می‌شویم که برای سالم و با کیفیت ماندن برنج باید رعایت کنید.
بیشتر بدانید : لیست انواع بهترین برنج ایرانی
در خرید برنج دقت کنید
این روش یا نکته نحوه نگهداری برنج ایرانی را احتمالا هنگام خرید برنج توسط خانم‌های خانه‌دار زیاد دیده‌اید که معمولا یک مشت از برنج را برمی‌دارند و بو می‌کنند یا به دقت به دانه‌ها و رنگ آن توجه می‌کنند. اگر تا امروز این کار را نکردید، از این به بعد به این موضوع دقت کنید. پیش از خرید برنج حتما مقداری از آن را از نزدیک بررسی کنید و از کیفیت دانه‌ها و سالم بودن آن‌ها مطمئن شوید. برنج نباید آثار خوردگی داشته باشند و هیچ شپش، آفت یا کرمی نباید در آن دیده شود. برنجی که قبلا شپش گذاشته باشد، باز هم ممکن است در معرض حمله این حشرات قرار بگیرد.
برنج را در مکانی خشک و خنک نگهداری کنید
بعد از خرید برنج و آوردن آن به خانه باید یکی از نکات مهم در نگهداری برنج ایرانی در خانه را رعایت کنید. محیطی خشک و خنک برای انبار کردن برنج آماده کنید. گرما و رطوبت دشمن شماره یک برنج ایرانی است. خراب شدن برنج در اثر رطوبت و گرما می‌تواند مزه آن را هم تغییر بدهد. پس حتما دقت کنید جایی که برنج را نگهداری می‌کنید تهویه مناسبی داشته باشد و کاملا خشک باشد. دمای مناسب برای نگهداری برنج معمولا ۴ تا ۵ درجه سانتی‌گراد (۴۰ درجه فارنهایت) است و اگر همیشه همین دما را حفظ کنید، می‌توانید تا چندین سال (۲۵ تا ۳۰ سال) برنج را سالم نگه دارید.
برنج‌ها را با فاصله از زمین و دیوار نگه دارید
در نکات مربوط به بهترین نحوه نگهداری برنج ایرانی در خانه گفته شده کیسه‌های برنج باید از دیوار و زمین فاصله داشته باشند. چون همان‌طور که گفتیم نباید رطوبت به برنج برسد و این کار باعث می‌شود اگر احیانا دیوارها یا زمین رطوبتی داشته باشند، به کیسه برنج نرسند و آن را خراب نکنند. همچنین برای محافظت برنج از سایر حشرات موذی مثل موش، سوسک و حشرات جونده دیگه مثل موریانه باید آن را در فاصله و فضای مناسب ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر از سطح زمین و دیوار قرار دهید.
برنج را در ظرف مناسب نگه دارید
برنج را می‌توان در ظروفی با جنس‌های مختلف نگهداری کرد. اولین گزینه همیشه کیسه پارچه‌ای یا به اصطلاح خودمان گونی است که هنگام خرید هم با همین بسته‌بندی عرضه می‌شوند. اما ظرف‌های شیشه‌ای، ظرف‌های پلاستیکی مات و ظرف‌های دوجداره که لایه داخلی آن‌ها پلاستیکی و لایه بیرونی آن‌ها فلز است، بهترین گزینه‌ها برای نگهداری برنج ایرانی هستند. اما با توجه به توصیه افراد مسن‌تر و کسانی که فروشندگان با سابقه برنج هستند، نگهداری برنج در گونی‌های نخی بهترین روش است. این کیسه‌ها باعث می‌شوند اگر رطوبتی هم در برنج باشد به پارچه منتقل شود و سپس از سطح پارچه تبخیر شود.
اگر برنج را به مقدار نیازتان و در آشپزخانه نگهداری می‌کنید، باید بدانید نگهداری برنج در سطل پلاستیکی یا فلزی بهترین روش است و می‌توانید یک تا دو ماه برنج مصرفی روزانه‌تان را در آشپزخانه نگهداری کنید.
از مواد غذایی ضد شپش و ضد کرم طبیعی استفاده کنید
احتمالا تا امروز تجربه کرم زدن برنج را داشته‌اید. علاوه بر موارد بالا، یکی دیگر از نکات مهم در نگهداری برنج ایرانی در خانه ، استفاده از موادی طبیعی است که باعث می‌شود برنج کرم نگذارد و سالم بماند. بعد از اینکه برنج را خریداری کردید و پیش از انبار کردن آن، از موادی مثل حبه سیر، میخک، فلفل تند (خشک یا پودر شده)، یک شی فلزی مثل میخ یا میل‌گرد، برگ درخت گردو، پوست گردو، برگ درخت چریش، زنجبیل یا زردچوبه استفاده کنید و یکی از آن‌ها را در کیسه یا ظرف نگهداری برنج بگذارید.
یکی از بهترین گزینه‌ها برای نگهداری از برنج که قدیمی‌ها هم خیلی از آن استفاده می‌کردند، سنگ نمک است. سنگ نمک برای نگهداری برنج یکی از روش‌های سنتی و کاربردی است که در گذشته برای جلوگیری از شپش و کرم‌زدگی برنج استفاده می‌شده است و در حال حاضر هم عده زیادی هستند که از این روش استفاده می‌کنند.
برنج را در معرض نور مستقیم خورشید قرار ندهید
به هیچ عنوان نباید برنج را در معرض نور خورشید قرار دهید. نور خورشید باعث گرما و در نتیجه رشد آفت و شپش می‌شود. همچنین وقتی برنج به مدت طولانی در معرض نور مستقیم خورشید قرار بگیرد، دانه‌هایش خُرد می‌شود و کیفیت و سلامت اول را نخواهد داشت.
برنجی را بخرید که خوب خشک شده باشد
همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، بهترین روش نگهداری برنج ایرانی در منزل این است که رطوبت و گرما را از آن دور نگه دارید. یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلایل شپش و کرم گذاشتن برنج ایرانی، رطوبت و خیسی است. در برنج‌کوبی‌ها و در فرآیند سفید کردن، دانه‌های برنج را با روش‌های مختلف سایشی و مالشی سفید می‌کنند و در این فرآیند برنج هنوز خیس و تازه است. یک فرآیند کامل، فرآیندی است که در آن دانه‌های برنج در خشک‌کن‌های قوی قرار بگیرند و در مدت زمان مناسب (حدود ۵۰ تا ۶۰ ساعت) خشک شوند.
البته بعضی از برنج‌کوبی‌هایی که حجم کار بالا دارند و یا گاهی بی‌انصاف هستند، این زمان را نصف می‌کنند و همین مسئله باعث می‌شود برنجی که به دست مصرف‌کننده می‌رسد به خوبی خشک نشده باشد و اصطلاحا نم داشته باشد. رطوبت هم که دشمن برنج است و محل خوبی برای رشد آفت! پس حتما دقت کنید برنجی که می‌خرید به خوبی خشک شده باشد و اگر به هر دلیلی برنج تازه خریدید، آن را در فضای باز و تحت شرایط مناسب خشک و سپس انبار کنید.
از جذب‌کننده‌های اکسیژن استفاده کنید
اکسیژن هوا شاید برای موجودات زنده یک عنصر حیاتی باشد، اما برای مواد خوراکی و به خصوص برنج در حکم یک قاتل است و خیلی راحت باعث اکسید و فاسد شدن آن‌ها می‌شود. در این مورد از نحوه نگهداری برنج ایرانی در خانه باید استفاده از جذب‌کننده‌های اکسیژن را توصیه کنیم که احتمالا آن‌ها را در بسیاری از بسته‌بندی‌های مواد غذایی دیده‌اید.
در بسته‌های گوشت و مرغ، بسته‌بندی محصولات فلزی که مستعد اکسید شدن هستند و البته در بسته‌بندی‌های برنج‌های خارجی مثل برنج پاکستانی و هندی. برای اینکه برنج ایرانی را به مدت طولانی نگهداری کنید، می‌توانید از جذب‌کننده‌های اکسیژن استفاده کنید و آن‌ها را در کیسه برنج قرار دهید تا اکسیژن موجود در کیسه را جذب کنند و مانع از خراب شدن و شپش گذاشتن برنج شوند.
حالا که با نکات اساسی و مهم نگهداری برنج ایرانی در منزل آشنا شدید، با هم به بررسی نکات کلی نگهداری برنج‌های کهنه و نو می‌پردازیم و بهترین روش‌ها را با هم مرور می‌کنیم.
حتما بخوانید : راهنمای تشخیص برنج خوب اصل از برنج تقلبی پلاستیکی
روش نگهداری برنج تازه
نگهداری از برنج سخت است، اما اگر هر سال و بعد از فصل برداشت برنج، خرید می‌کنید، باید بدانید برنجی که خریده‌اید تازه و نگهداری از آن سخت‌تر است. روش نگهداری برنج تازه و نو معمولا مشخص است و یک تا دو روش اصلی دارد.
شاید عده زیادی به شما گفته باشند برنج تازه را زیر نور خورشید پهن کنید تا خشک شود. اما همان‌طور که قبلا گفتیم، نور مستقیم خورشید برنج را خرد می‌کند و کیفیتش را از دست می‌دهد. پس اگر می‌خواهید به روش طبیعی این کار را بکنید و می‌خواهید روش نگهداری از برنج تازه شما، استفاده از هوای آزاد باشد. باید آن را در سایه، در جایی خنک و با گردش هوای دائمی پهن کنید تا به مرور هوا بخورد و خشک شود.
روش دیگری که برای نگهداری برنج نو توصیه می‌شود، استفاده از قرص برنج است. اما این روش را اصلا پیشنهاد نمی‌کنیم، چرا که قرص برنج ترکیب بسیار خطرناکی دارد و هنگام استفاده از آن باید خیلی احتیاط کنید. قرص برنج ممکن است روشی سریع و کارآمد برای از بین بردن شپش یا جلوگیری از بروز آفت باشد، اما اگر مقدار کمی از آن به برنج برسد و پخته شود و از آن استفاده کنید، در مدت ۳ یا ۴ ساعت سیستم تنفسی و ماهیچه‌های قلبتان از کار میفتد و متاسفانه مرگ دردناکی خواهید داشت.
اگر مقدار زیادی برنج تازه خریدید و مجبور هستید از این روش استفاده کنید، قرص برنج را در یک قوطی مقوایی (مثل قوطی کبریت یا جعبه‌های مقوایی) قرار دهید، آن را به طور کامل مهر و موم کنید و با سوزنی بسیار ظریف سوراخ‌هایی روی آن ایجاد کنید تا فقط رطوبت برنج را بگیرد و با برنج در تماس نباشد. حواستان باشد هنگام بسته‌بندی قرص برنج حتما از ماسک استفاده کنید، استشمام بوی این قرص هم می‌تواند مسموم‌کننده و حتی کشنده باشد.
طرز نگهداری برنج ایرانی کهنه
مثل سیر ترشی، مثل فرش کرمان و مثل خیلی چیزهای دیگر، برنج کهنه هم ارزش بالایی دارد و همه به دنبال برنج کهنه و قدیمی هستند. برنج کهنه مزایای زیادی دارد: وقتی بپزد قد می‌کشد، راحت‌تر پخته می‌شود، کلسترول، سدیم و چربی ندارد، خوردن مقدار کمی از آن باعث احساس سیری می‌شود و مواد حساسیت‌زا ندارد.
روش نگهداری برنج کهنه در کل همان نکاتی است که پیش‌تر در مقاله عنوان کردیم.
- استفاده از ظروف و کیسه‌های پلاستیکی
- استفاده از نمک و پاشیدن آن لابه‌لای برنج
- استفاده از حبه سیر
- نگهداری از برنج در فضایی خنک با گردش هوای دائمی
روش نگهداری از برنج پخته‌شده در یخچال و فریزر
اکثر خانواده‌های ایرانی برنج را به صورت روزانه و به اندازه یک تا دو وعده غذایی می‌پزند. اما اگر به هر دلیلی لازم است برنج را بپزید و چند روز آن را نگه دارید باید با روش نگهداری از برنج ایرانی در یخچال آشنا شوید و اگر می‌خواهید مدت زمان طولانی‌تر از آن نگهداری کنید، باید روش نگهداری از برنج ایرانی در فریزر را بدانید.
حتما بخوانید : انواع دستور پخت برنج ایرانی
در نگهداری برنج در فریزر و یخچال این موارد را در نظر داشته باشید.
- برنج را در ظرف مناسب نگهداری کنید. ظرفی که برنج پخته‌شده را در آن نگهداری می‌کنید باید کاملا بسته باشد و هیچ راهی برای نفوذ هوا نداشته باشد.
- قبل از مصرف، برنج را گرم کنید. اگر بیش از یک روز برنج را در یخچال نگه داشتید، حتما قبل از مصرف مجدد آن را گرم کنید و اجازه دهید کاملا داغ شود تا هرگونه باکتری از بین برود.
- برنج را در ظرف مناسب و در فریزر نگهداری کنید. ظرفی را انتخاب کنید که درب آن به خوبی بسته می‌شود. بعد از اینکه برنج را پختید، اجازه دهید تا کاملا خنک شود، سپس آن را در ظرف مناسب بریزید و در فریزر نگهداری کنید.
برنج یکی از وعده‌های غذایی مهم ما ایرانی‌هاست. طعم و عطر بی‌نظیر برنج ایرانی زبان‌زد خاص و عام است و برای اینکه یک وعده غذایی سالم و خوش‌طعم داشته باشید، باید تمام نکات و باید‌ها و نبایدها و نحوه نگهداری برنج ایرانی را بشناسید و با دقت آن‌ها را رعایت کنید.
بسیارمقاله مفید و کاربردی بود، مخصوصا درمورد نحوه استفاده از قرص برنج و همچنین مواد ارگانیک مثل حبه سیر و …