تبدیل شالی به برنج در کارخانه شالیکوبی چگونه است؟

تبدیل شالی به برنج، از برداشت در مزرعه تا بسته‌بندی شامل مراحل زیادی است. شاید برایتان سوال باشد که گیاه برنج در هنگام رسیدن به کارخانه و همچنین مراحل مختلف فرآوری به چه شکل است؟ با ما همراه باشید.

برای توضیح ساده‌تر مراحل شالیکوبی برنج، بهتر است تفاوت میان شالی، دانه سفید برنج، شلتوک و سبوس برنج را بدانید.

آیا تا به حال فکر می‌کردید سبوس برنج پوسته‌ی بیرونی و زمخت روی دانه‌ها می‌باشد؟ خیر. در اصل سبوس برنج، لایه‌ای است میان شلتوک و برنج سفید.

شلتوک بیرونی‌ترین لایه است و بسیار ضخیم و سلولزی است. در داخل آن، یک دانه برنج قهوه‌ای وجود دارد که قسمت تیره، ساییده شده و به صورت سبوس به فروش می‌رسد. به دلیل همین ساییدگی، برنج به طور معمول به صورت سفید و صیقلی به دست ما می‌رسد.

همچنین محصول بلافاصله پس از برداشت، با تمامی ساقه ها، پوسته ها و ضایعات، شالی نامیده می‌شود.

لازم به ذکر است در گذشته تمامی این مراحل به صورت سنتی و دستی، با استفاده از ابزار ساده‌تر و حیوانات چهارپا انجام می‌شده است.

برداشت از مزرعه

پس از مراحل کاشت و داشت، گیاه برنج در مزارع اغلب توسط ماشین‌های صنعتی، برداشت می‌شود تا به کارخانه، برای تبدیل شالی به برنج، انتقال داده شود. قبل از شروع عملیات برداشت، کشاورزان به مدت ده روز آب زمین‌های خود را قطع می‌کنند تا زمین خشک شده و برای ورود دستگاه‌های برداشت، (کومباین) آماده شود. گیاهان برنج نیز در این مرحله، کمی خشک می‌شوند و به رنگ قهوه‌ای روشن در‌می‌آیند. سپس به روش سنتی (با داس)، یا به روش صنعتی شالی را برداشت می‌کنند.

محموله های شالی به کارخانه شالیکوبی یا برنجکوبی انتقال داده می‌شوند.

خشک کردن محصول برای شروع مراحل تبدیل شالی به برنج

اولین مرحله، یعنی خشک کردن شالی، بسیار مهم و حساس است. رطوبت برنج ها باید تا حدود هشت درصد کاهش یابد تا بتوان محصول مرغوبی را به مشتری ارائه داد. همچنین اگر سرعت یا زمان خشک کردن مناسب نباشد، ممکن است باعث فساد یا شکنندگی بیش از اندازه دانه‌ها شود و در آخر، محصول بی‌کیفیت و یا بسیار ریز شود.

برای بالا بردن دقت در این مرحله، بسیاری تمایل دارند از دستگاه های پیشزفته استفاده کنند تا با ظرافت هرچه تمام‌تر، عملیات خشک کردن را انجام دهند. گرچه برخی همچنان تمایل دارند از روش های سنتی، برای طی کردن این مرحله و مراحل دیگر، استفاده کنند.

خشک‌کن‌های صنعتی به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند؛ جریان مداوم(ایستاده) و بستر ثابت(خوابیده).

بار شالی به طور معمول، ۴۸ تا ۷۲ ساعت در خشک‌کن می‌ماند تا رطوبت آن گرفته شود.

در روش سنتی، کشاورزان قبل از ارسال شالی به کارخانه، آن‌ها را روی حصیر یا سنگ، پهن کرده و هر چند ساعت یک‌بار، آن‌ها را زیر و رو می‌کردند تا کاملا خشک شوند.

تمیز کردن شالی

شالی دارای ضایعاتی مانند ساقه‌های خشک شده، سنگ و دانه‌های گرد و غبار است؛ بنابراین می‌بایست آن را کاملاً تمیز کنند تا کیفیت محصول نهایی حفظ شود. همچنین اگر شالی به خوبی تمیز نشده باشد، ممکن است روی طول عمر دستگاه‌های پوست‌کن، تاثیر بگذارد. برای این کار لازم است که شالی الک شود. هنگام الک کردن، کاه و بقیه مواد خارجی از دانه‌ها جدا می‌شوند. همچنین دستگاه مخصوصی برای غربالگری برنج‌ها وجود دارد که با مکش مناسب، مواد اضافی و حتی گرد و غبار را از شلتوک‌ها جدا می‌کند.

جدا کردن شلتوک از برنج، تبدیل شالی به برنج

در واقع در این مرحله که به آن کندن پوست نیز گفته می‌شود، برای جدا کردن شلتوک یا همان پوسته سلولوزی از دانه‌های برنج سبوس‌دار انجام می‌شود. این کار توسط ماشین‌های پوست‌کن، که دارای انواع متفاوتی می‌باشند انجام می‌گیرد. برای مثال، شالیکوبی‌ها از دستگاه‌هایی مانند پوست‌کن‌های تیغه‌ای، پوست‌کن‌های صفحه‌ای، دستگاه‌های غلتک لاستیکی و پوست‌کن‌های گریز از مرکز استفاده می‌کنند. البته خروجی دستگاه‌های پوست‌کن، مخلوطی از شلتوک، برنج قهوه‌ای سالم و برنج قهوه‌ای شکسته است.

سپس مخلوط را برای جداسازی، وارد دستگاه‌های جداکننده شلتوک از برنج قهوه‌ای می‌کنند تا دانه‌های به دست آمده، کاملاً خالص باشند.
همچنین اگر مقدار دانه‌های شکسته، برنج‌های سرلاشه و یا برنج‌های نیم‌دانه زیاد باشد، این دو نوع برنج را نیز توسط دستگاه‌های الک کننده جدا می‌کنند.

سفید کردن برنج بدون پوست

برای تبدیل برنج قهوه‌ای به برنج سفید، باید لایه‌ی سبوس را از دانه‌ها جدا کنیم. برای انجام این عمل، لازم است که برنج ها ساییده شوند. بنابراین آن‌ها را وارد دستگاه سفید کننده می‌کنند، تا بر اثر مالش از رنگ قهوه‌ای به رنگ سفید تغییر رنگ دهند. هر چه ساییدگی عمیق تر باشد، رنگ برنج سفید‌تر خواهد بود. برای تهیه برنج‌های قهوه‌ای موجود در بازار میزان ساییدگی کمتر و برای برنج‌های کاملا سفید، ساییدگی بیشتر خواهد بود. سفید کردن برنج معمولا به وسیله دستگاه‌های مخصوص صورت می‌گیرد که در آن‌ها، نوع تیغه‌ها، افقی یا عمودی بودن سایش و نوع ایجاد اصطکاک تفاوت دارند. بر اثر این مالش‌ها ماده‌ای پودری و کرم رنگ ار دانه‌ها استخراج می‌شود که سبوس نامیده می‌شود.

فروش سبوس برای مصارف دیگر

تاثیر استفاده از سبوس برنج در درمان بسیاری از بیماری‌ها ثابت شده است. طبق آزمایشات این ماده بسیار غنی از موادی مفید، همانند ویتامین‌های B و E، آهن، فسفر و آنتی اکسیدان‌ها می‌باشد. مصرف این ماده تاثیر مثبتی بر عملکرد دستگاه گوارش، تنظیم قند و فشار خون و همچنین تقویت مو و پوست دارد.

صیقل دادن برنج بدون پوست

پس از جدا کردن سبوس، دانه‌های برنج برای شفافیت ودرخشندگی بیشتر کمی صیقل داده می‌شوند. همچنین در صورتی که گرد و خاک یا ضایعاتی بر اثر عمیات مختلف، بر روی برنج باقی مانده باشد، توسط شستشوی سطحی با آب از بین رفته و دانه‌ها تا حد زیادی تمیز خواهند شد.

درجه بندی برنج

از میان برنجهای صیقل داده شده، مجددا یک جداسازی برای برنج‌های سالم و شکسته انجام می‌شود تا برای ارسال به مشتریان بسته‌بندی و آماده شوند. این جداسازی توسط ماشین‌هایی دارای چهار مرحله الک کردن می‌باشند، انجام می‌شود و برنج‌های نیم‌دانه کاملا از برنج‌های سالم تفکیک می‌شوند.

بسته بندی و فروش

محصولات نهایی بسته بندی و آماده فروش می‌شوند. فروشندگان، کیسه‌های برنج را از شالیکوبی خریداری کرده و به دست مشتریان می‌رسانند.

سخن آخر

سایت کاویش سعی دارد با ارائه صادقانه‌ترین خدمات و بهترین کیفیت محصولات وعده‌های غذایی دلپذیری را بر سر سفره‌های شما بیاورد تا از فرآورده‌ای که بر اثر دسترنج کشاورزان ودست اندرکاران تولید این محصول به دست آمده است، لذت ببرید. تبدیل شالی به برنج مصرفی، کاری پرهزینه و نیازمند تلاش کارخانه‌داران و بسیاری افراد دیگر است. نوش جان!