برنج گِرد یا گَرده، برنجی با ظاهر دایره‌ای و اندازه‌ای کوچک‌تر از سایر برنج‌های ایرانی است. به دلیل استفاده از بذر نامناسب و شرایط کشت، بدست آمده و به دلیل ویژگی ظاهری که دارد معمولا در پخت برخی غذاهای خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. میزان پخت و عطر و طعم گرده مانند سایر برنج‌های ایرانی مانند طارم، هاشمی و … نیست اما چون از همان بذرها تولید شده عطر و طعم مطلوبی دارد و همچنین قیمت آن نیز مقرون به صرفه است. لازم به ذکر است که برخی از برنج‌های گرده از ضایعات برنج نبوده و به صورت مستقیم در مناطق کوهستانی کشت می‌شوند.
برای خرید انواع برنج ایرانی به فروشگاه کاویش مراجعه کنید.
معرفی برنج گرد
برنج‌هایی با سایز بسیار ریز که در فرایند الک شدن از برنج اصلی جدا می‌شوند تا برنج به طور کامل یکدست شود، برنج گرده نام دارد. طی یک مرحله جداسازی، برنج نیم دانه و در مرحله دوم، برنج گرده از برنج اصلی جدا خواهد شد. این نوع برنج به دلیل به کار بردن بذر نامناسب توسط کشاورز و یا خورد شدن در طی فرایند برداشت و در کارخانه به وجود می‌آید و باید طی مراحل غربال گری از برنج اصلی جدا شود. بذر اصلی این برنج‌ها با برنج اصلی کاشته شده (طارم، هاشمی، صدری و…) تفاوتی ندارد به همین دلیل از لحاظ خواص، ویژگی و عطر و طعم تفاوتی میان آن‌ها وجود ندارد. تنها از لحاظ ظاهری با هم متفاوت هستند و وجود برنج گرده در برنج اصلی باعث کاهش قیمت و کیفیت آن می‌شود که به همین دلیل پس از برداشت، اقدام به جداسازی آن می‌شود.
مقاله پیشنهادی: چگونه برنج سالم، بهداشتی و با کیفیت انتخاب کنیم؟
چرا گرده از برنج جدا می‌شود؟
به دلیل سایز متفاوت برنج گرده با برنج اصلی، قطعا مدت زمان لازم برای پخت آن‌ها نیز با هم فرق دارد. گرده به دلیل اندازه ریزتری که دارد نیاز مقدار آب کمتر داشته و زودتر نیز پخته می‌شود. وجود برنج گرده در برنج اصلی باعث شفته شدن و یا عدم پخت یکدست پلو می‌شود. به علاوه ظاهر یکدست برنج و بودن برنج‌هایی که به طور تقریبی هم قد هستند در کنار هم، از معیارهای کیفیت آن محسوب می‌شود. این عدم همسان بودن سایزها ویژگی منفی برنج محسوب شده که با غربال گری در کارخانه، پس از کشت برطرف می شود.
خواص برنج گرده
برنج گرد که در مناطق کوهستانی کشت می‌شود به نسبت سایر برنج‌ها ویژگی‌ها و خواص دیگری نیز دارد. از جمله مقاومت بیشتر در برابر شرایط جوی و سرما و آفت زدگی خواص اصلی آن محسوب می‌شود. این نوع برنج ظاهر گرده و ریزی (به اندازه کمتر از 5-6 میلی متر) دارد. علاوه بر آن برنج گرده که جزو ضایعات برنج‌های اصلی است نیز خواص مشترک با آن بذر مورد نظر را دارد.
کاربردهای برنج گرده شمال
از برنج گرده هم در مصارف خانگی و هم صنعتی استفاده می‌شود. در پخت شیربرنج، شله زرد و انواع آش‌ها، برنج گرد به دلیل اندازه کوچک آن به کار می‌رود. به علاوه در تهیه آرد برنج نیز از این نوع برنج استفاده می‌شود. در صنایع شیرینی پزی، تولید ماکارونی، تولید بیسکوییت و کارخانه‌ها مختلف مواد غذایی نیز برنج گرده مصارف تنوعی دارد.
با برنج گرد چه غذاهایی می‌توان درست کرد؟
اکثر غذاهایی که به عنوان دسر پخته می‌شوند و حاوی برنج هستند مانند شیربرنج، شله زرد و آش‌های متنوع، به جای برنج‌های طارم، هاشمی و … با نیم دانه و برنج گرده پخته می‌شوند. به علاوه بسیاری از افراد از برنج گرده برای پخت کته نیز استفاده می‌کنند. این کار کاملا سلیقه‌ای بوده و برخی افراد به آن علاقه دارند. برای درست کردن سوشی نیز از برنج گرد استفاده می‌شود.
برنج گرده برای شله زرد
برای پخت شله زرد از برنج‌های قد بلند مانند طارم، هاشمی، ندا، صدری و … استفاده نمی‌شود. به دلیل اینکه نیاز به جذب بیشتر آب و اینکه باید به خوبی له شده و لعاب بی‌اندازد تا شله زرد مجلسی بتوانید بپزید. استفاده از برنج‌های دانه بلند موجب عدم لعاب انداختن شله زرد می‌شود. ولی برنج‌های نیم دانه و گرد به دلیل جذب آب بیشتر و نشاسته بیشتری که دارند به خوبی در پخت شله زرد له شده و بافت یکدستی را به وجود خواهد آورد.
مقاله پیشنهادی: فرق برنج لاشه، سرلاشه و نیم دانه چیست؟
قیمت برنج گرده در مقایسه با سایر برنج ها
از لحاظ قیمت، گرده نسبت به سایر انواع برنج ارزان‌تر است. حتی از نیم دانه نیز قیمت کمتری دارد. به علاوه وجود آن در برنج اصلی می‌تواند قیمت آن را نیز کاهش دهد. قیمت هر کدام از برنج‌های ایرانی با توجه به میزان کشت در هر هکتار (کم محصول یا پر محصول بودن) و عطر و طعم و پخت آن تعیین می‌شود. برنج‌های مرغوب دانه بلند ایرانی شامل طارم، هاشمی، صدری و دم سیاه از بهترین محصولات کشت برنج در شمال کشور هستند. به علاوه برنج کشت دوم که از لحاظ پخت و عطر از همه آن‌ها برتر است و قیمت بالاتری نیز دارد. برای خرید برنج مقرون به صرفه نیز می‌توانید به سراغ برنج‌های پر محصول مانند ندا، فجر و خوشپخت بروید.
