قدمت برنج روی سفره ما ایرانی‌ها به امروز و دیروز برنمی‌گردد! این غذای محبوب و پرمصرف بیش از ۱۴ هزار سال است که در جهان مهمان سفره‌هاست و از قدیمی‌ترین گیاهان خوراکی به‌شمار می‌رود. تاریخچه این منبع مهم تغذیه در ایران نیز دست‌کم به ۲ هزار سال پیش برمی‌گردد. همراه ما باشید تا مفصل درباره تاریخچه برنج، غذای اصلی مردم ایران و جهان، صحبت کنیم.
قدمت کاشت برنج در دنیا
قرن‌هاست که بیش از نیمی از مردم جهان، برنج را یک غذای اصلی می‌دانند و همچنان زمان دقیق شناسایی آن در هاله‌ای از ابهام است! محققان معتقدند این گیاه خوراکی بیش از ۱۴ هزار سال قبل در نواحی شرق آسیا و آفریقا به‌صورت خودرو رشد می‌کرده است؛ شواهدی هست که از کشف برنج توسط میمون‌ها حدود ۵ هزار سال پیش از میلاد خبر می‌دهد! اما حدود ۲۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، برنج برای اولین بار در کشور چین کشف شد و به‌خاطر اهمیت فراوانی که در تغذیه روزمره مردم داشت، جشن‌های هرساله زمان کشت این گیاه خوراکی آغاز شدند.
ورود برنج از آسیا به اروپا
با توجه به نزدیکی دو قاره آسیا و اروپا، به‌محض آنکه کاشت برنج در منطقه آسیای شرقی رواج پیدا کرد، خیلی زود به نواحی جنوب و غرب آسیا راه پیدا کرد و از آنجا توسط اعراب وارد قاره اروپا شد. تاریخچه برنج در اروپا به سال‌های دور و درازی برنمی‌گردد و قدمت آن چندان زیاد نیست. شواهد نشان می‌دهد اولین کشت برنج در این قاره نهایتا به اواسط قرن سیزدهم میلادی و در کشور انگلستان برمی‌گردد.
ورود برنج از اروپا به آمریکا
از آنجا که آمریکا در زمان کشف زیر سلطه اروپایی‌ها بود و اصلا توسط آنها کشف شد، برنج نیز همراه با دانه جهانگردان، سربازان، بازرگانان و تاجران بریتانیا وارد قاره آمریکا شد و برای اولین بار در سال ۱۶۴۹ میلادی در ایالت کارولینای آمریکا کشت شد تا به یکی از محبوب‌ترین خوراکی‌های مردم این منطقه تبدیل شود. با توجه به استقبال خوب مردم آمریکا از این غلات، برنج خیلی زود به یکی از غذاهای اصلی و منابع تغذیه مهم مردمان این سرزمین تبدیل شد.
قدمت کاشت برنج در ایران
قوت قالب اکثر ما ایرانی‌ها برنج است. آن‌هم برنج اعلای ایرانی با درجه کیفی بالا و مرغوبیت تضمین‌شده! اما ببینیم قدمت کاشت برنج در ایران به چه دورانی برمی‌گردد و چه تاریخچه‌ای دارد؟!
تنوع برنج معطر در ایران تمامی ندارد! اکثر این برنج‌ها منحصر به کشور خودمان هستند، همینجا کشت می‌شوند و با خلوص بالا به‌دست مصرف‌کننده می‌رسند. جالب است بدانید بخش بسیار زیادی از کل برنج ایرانی، در دو استان شمالی گیلان و مازندران کشت می‌گردد.
اما حقیقت ماجرا این است که زمان دقیق ورود برنج به ایران را نمی‌توان برآورد کرد، با این حال می‌دانیم که این محصول پرمصرف از دوران هخامنشیان یقینا در زمین‌های خراسان و مازندران کشت می‌شد و مورد استفاده قرار می‌گرفت.
تاریخچه کاشت برنج در گیلان
اگرچه امروز گیلان یکی از قطب‌های اصلی تولید و تامین برنج مرغوب ایرانی در کشورمان محسوب می‌شود، در آن زمان هیچ نقشی در کاشت برنج نداشت! اولین نشانه‌های کاشت برنج در گیلان برمی‌گردد به دوران ساسانیان که برزویه طبیب آن را از هندوستان به گیلان آورد.
نوشته‌های به‌جامانده از آن دوران نشان می‌دهند که برنج در قرن چهارم هجری در گیلان کشت می‌شد؛ بنابراین اولین پیدایش آن قطعا به پیش از این دوران بازمی‌گردد. برای آنکه مطمئن‌تر درباره این موضوع حرف بزنیم، استناد می‌کنیم به کتاب آثار و احیاء نوشته فضل الله همدانی که در آن از برنج اصیل ایرانی و کیفیت بالای برنج گیلان نسبت به برنج مناطق دیگر صحبت شده است. این نشان می‌دهد در قرن هفتم هجری، برنج به‌طور قطع در گیلان، مازندران و به‌طور کلی در ایران کشت می‌شد و مورد استفاده قرار می‌گرفت.
برنج چه‌زمانی به «پلو» معروف شد؟
جدا از تاریخچه برنج، یکی از سوالات رایج درمورد این گیاه خوراکی این است که ما ایرانی‌ها دقیقا از کی لفظ «پلو» را برایش انتخاب کردیم؟ در پاسخ باید گفت این کلمه از دوران صفویه میان مردم رواج یافت. در آن دوران برنج یکی از لذیذترین غذاهایی بود که در آشپزخانه دربار پادشاهان طبخ می‌شد و یک غذای اعیانی به‌حساب می‌آمد.
قدمت کاشت برنج در شمال کشور
اسناد معتبر قدیمی قدمت کاشت برنج در شمال کشور را مربوط به قرن دوم هجری می‌دانند. یک طبیب طبرستانی به نام علی ابن سهل ابن الطبری در کتاب خود که «فردوس الحکمه» نام دارد، درباره برنج و مزیت‌های آن صحبت کرده و به بررسی طول عمر و چگونگی رشد این گیاه پرداخته است. اشارات این طبیب مازندرانی در این کتاب به برنج و نکات مربوط به آن، این کتاب را به یک سند تاریخی محکم از تاریخچه کاشت برنج در شمال کشورمان تبدیل کرده است.
جمع‌بندی
مردمان قاره آسیا از چندین هزار سال پیش برنج را کشف کردند و به زراعت آن مشغول شدند. البته قدمت این گیاه خوراکی به سال‌ها قبل از تمدن بشری بازمی‌گردد! در حال حاضر برنج اصیل و مرغوب ایرانی محصولی پرطرفدار است که آوازه پخت خوب و عطر دلنشین آن به گوش دنیا رسیده است. وجود تنوع زیاد برنج ایرانی، مقاومت در برابر بیماری‌ها، برنج را به بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ مردم ایران و منبع تغذیه اصلی بسیاری از ما تبدیل می‌کند.
برای مشاهده و سفارش برنج ایرانی مرغوب روی لینک کلیک نمایید.
